Psikolojide Göz Takibi – Bebeklerin Yeteneklerinin Gelişimini Açıklamada Göz Takibi Yönteminin Kullanılması
Göz izleme, gelişim psikolojisinde bebeklerin bilişsel, sosyal ve duygusal becerilerindeki ilerlemeyi ve değişimi incelemek için kullanılmaktadır. İsveç’teki Uppsala Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün Çocuk ve Bebek Laboratuvarı’nda, Claes von Hofsten ve ekibi, bebeklerin nesne temsillerinin gelişimini değerlendirmek ve tipik gelişim gösteren çocuklar ile otizmli çocuklar arasındaki sosyal etkileşim farklılıklarını araştırmak için göz izlemeyi kullanmışlar ve çarpıcı çalışmalara imza atmışlardır.
Bebeklerin Nesne Temsili Çalışmalarında Göz İzleme
Erken bebeklik döneminde, nesnelerin geçici olarak gizlenmiş olsalar bile hatırlanması (temsil edilmesi) yeteneği önemli bir dönüm noktasıdır. Bu yetenek, bebeklerin doğrudan algılanan şeylerin ötesinde bağlantılar kurabilmelerine yardımcı olur. Ayrıca, gelişmiş nesne temsili, bebeklerin dış dünyayla etkileşim kurma kapasitelerini artırır, gelecekteki olayları öngörmelerine ve çevreleriyle başarılı bir şekilde etkileşimde bulunmalarına olanak tanır. Uppsala Üniversitesi’ndeki Çocuk ve Bebek Laboratuvarı, bu yeteneğin bebeklerin ilk yılındaki gelişimini incelemek için göz izlemeyi kullanmıştır.
Deneyde, bebeklere bir topun bir kutunun arkasına yuvarlandığı ve kaybolduğu sahneler içeren filmler gösterilir. Bir süre sonra top, ekranın diğer tarafında yeniden belirir. (Bebeklerin bu olayları izlerken, nereye baktıklarını belirlemek için bir Tobii T120 Göz Takip Cihazı kullanılmıştır.)
Araştırmacılar, bebeklerin top tekrar görünmeden önce gözlerini bu noktaya ne zaman hareket ettirdiğini ölçtüler. Bebeklerin topun çıkmasını beklediklerini ve ekranın arkasındaki topu hatırlama / temsil etme yeteneğine sahip olduklarını anlamak için bu veri kullanıldı.
Bu yöntemle, araştırmacılar, bebeklerin dört aylıkken bile geçici olarak gizlenmiş nesneleri temsil edebildiğini göstermişlerdir. Ayrıca, altı aylık bebeklerin dört saniyeye kadar gizlenmiş nesneleri temsil edebildiğini ve bu yaştaki bebeklerin yeni olayları birkaç sunumdan sonra öğrenip en az 24 saat boyunca hatırlayabildiğini tespit etmişlerdir.
Bebeklerin Etki Kontrolü Çalışmalarında Göz İzleme
Motor performansı; motivasyon, algı, planlama ve hareket arasındaki karmaşık bir ilişkiye dayanır; sadece kasların kontrol edilmesiyle sınırlı değildir. Daha doğumdan itibaren çocukların hareketleri, basit reflekslerden çok daha fazlasıdır. Örneğin, bebeklerin bir nesneye uzanma şekli, onu nasıl kullanmayı planladıklarına bağlıdır; nesneyi fırlatmak mı yoksa bir kutuya koymak mı gibi. Ayrıca, bebekler bir hareketin yapısından ziyade, eylemin amacını taklit etme eğilimindedir ve yalnızca eylemin sonucu onlar için ilgi çekici olduğunda onu yeniden üretirler. Bu durum, çocukların yaşamlarının erken dönemlerinde çevrelerinde aktif birer ajan olarak hareket edebildiklerini ve gelecekte ne olacağını tahmin edebildiklerini göstermektedir. Bu bulgular, bebeklerin motor ve bilişsel gelişimiyle ilgili önemli soruları gündeme getirir:
- Bebekler, olayları yöneten kurallar ve süreçler hakkında nasıl bilgi edinirler?
- Duyularından elde ettikleri bilgileri geleceğe yönelik nasıl kullanırlar?
- Onları dünyadaki nesneleri ve olayları keşfetmeye ve öğrenmeye yönelten motivasyon nedir?
- İstenen hedeflere ulaşmak için algı ve eylem nasıl bir araya gelir ve esnek bir hareket kontrol sistemi oluşturur?
Uppsala Üniversitesi’ndeki Çocuk ve Bebek Laboratuvarı’nda, bebeklerin motor hareket gelişimini incelemek için Tobii göz takip teknolojisi kullanılmaktadır. Bu cihazlar, bebeklerin motor hareketlerinin nasıl planlandığını, bu hareketlerin arkasındaki motivasyonları ve çevreleriyle nasıl etkileşimde bulunduklarını anlamada önemli veriler sağlamaktadır.
Otizmli Çocukların Çalışmalarında Göz Takibi
Otizm, gelişimsel süreçte karşılıklı sosyal etkileşim, iletişim, davranış ve hayal gücü gibi birçok önemli alanda ciddi ve yaygın bozukluklarla karakterize edilen bir durumdur. Otizmin erken tanısı, etkili tedavi açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, otizmin erken belirtilerini belirlemeye yönelik araştırmalar büyük bir önem taşır. Erken ve yoğun müdahaleler, otizmli çocukların ve ailelerinin yeterli destek ve yardım alma olasılığını artırır.
Uppsala Üniversitesi’ndeki Çocuk ve Bebek Laboratuvarı, otizmli çocukların güçlü ve zayıf yönlerini daha iyi anlamak amacıyla Tobii göz izleme teknolojisini kullanmaktadır. Bu teknoloji, otizmli çocukların sosyal etkileşimlerini, dikkatlerini ve çevreyle nasıl etkileşimde bulunduklarını daha derinlemesine incelemeye olanak tanır. Göz izleme yöntemi, otizmli çocukların dikkatlerini nereye odakladıkları, sosyal ipuçlarına nasıl tepki verdikleri ve çevrelerindeki dünyayı nasıl algıladıkları konusunda önemli veriler sunar. Bu tür çalışmalar, otizmli çocukların ihtiyaçlarına daha iyi yanıt verebilecek müdahalelerin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.
